Hộ kinh doanh và doanh nghiệp khác gì nhau? – Nên lựa chọn mô hình nào?

Hộ kinh doanh và doanh nghiệp khác gì nhau? Việc duy trì hộ kinh doanh hay chuyển sang doanh nghiệp là câu hỏi được nhiều chủ hộ đặt ra. Bài viết dưới đây Pháp Lý Trí Nguyên sẽ giúp bạn so sánh rõ sự khác biệt giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, phân tích ưu – nhược điểm từng mô hình từ đó đưa ra quyết định đúng đắn. 

I: So sánh hộ kinh doanh và doanh nghiệp

1:Hộ Kinh doanh và doanh nghiệp khác gì nhau?

Sự khác biệt giữa hộ kinh doanh cá thể và doanh nghiệp không chỉ thể hiện ở cách thức hoạt động mà còn nằm ở nhiều khía cạnh khác như quy mô, phạm vi hoạt động, thủ tục thành lập….Để trả lời câu hỏi “hộ kinh doanh và doanh nghiệp khác gì nhau?”, chúng ta hãy cùng phân tích các tiêu chí cơ bản dưới đây.

Khác biệt cơ bản giữa hộ kinh doanh và công ty/ doanh nghiệp.

Nghĩa vụ pháp lý giữa hộ kinh doanh và công ty/ doanh nghiệp.

2: Ưu nhược điểm hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ

2.1: Công ty/ Doanh nghiệp.

Ưu điểm : 

• Có tư cách pháp nhân: Giúp tách biệt tài sản cá nhân với tài sản doanh nghiệp; giảm thiểu rủi ro pháp lý cho chủ sở hữu.
• Không giới hạn quy mô: Tự do sử dụng số lượng lao động, mở rộng chi nhánh, văn phòng đại diện trên toàn quốc.
• Dễ tiếp cận thị trường lớn: Được phát hành hóa đơn GTGT, tham gia đấu thầu, ký hợp đồng lớn với các đối tác lớn và nhà nước.
• Dễ huy động vốn: Có thể góp vốn nhiều người, chia cổ phần, phát hành trái phiếu (đối với công ty cổ phần).
• Được hưởng chính sách hỗ trợ từ nhà nước: Vay vốn ưu đãi, hỗ trợ chi phí chuyển đổi số, giảm thuế, phí thành lập…

Chính sách ưu đãi:

• Doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ có thể được áp dụng thuế suất 15 – 17% (theo Nghị quyết 406/NQ-UBTVQH14), và được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm đầu.
• Doanh nghiệp mới thành lập được miễn lệ phí môn bài năm đầu (Nghị định 22/2020/NĐ-CP).
• Được vay vốn lãi suất thấp, bảo lãnh tín dụng theo Luật Hỗ trợ DNNVV 04/2017/QH14.

Nhược điểm: 

• Thủ tục phức tạp hơn: Cần đăng ký qua Sở Kế hoạch & Đầu tư, khắc con dấu, mở tài khoản ngân hàng, mua hóa đơn điện tử.
• Chi phí vận hành cao hơn: Phải nộp báo cáo tài chính, báo cáo thuế hàng quý/năm, thuê dịch vụ kế toán hoặc bộ phận kế toán nội bộ.
• Quy định pháp lý chặt chẽ: Bị giám sát bởi cơ quan thuế, chịu phạt nếu không tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ báo cáo, thuế và bảo hiểm.

2.2: Hộ kinh doanh cá thể

Ưu điểm:

• Thủ tục thành lập đơn giản: Chỉ cần đăng ký tại UBND cấp quận/huyện, không cần con dấu, không bắt buộc có tài khoản ngân hàng.
• Chi phí vận hành thấp: Không cần thuê kế toán, không phải lập báo cáo tài chính, có thể kê khai thuế theo hình thức khoán (áp dụng cho hộ doanh thu thấp).
• Quản lý linh hoạt: Chủ hộ có toàn quyền quyết định hoạt động kinh doanh, dễ thay đổi địa điểm, ngành nghề.
• Phù hợp kinh doanh nhỏ lẻ: Đặc biệt phù hợp cho tiệm tạp hóa, quán ăn nhỏ, cửa hàng gia đình hoặc kinh doanh theo mùa vụ.

Chính sách ưu đãi:

• Vẫn được miễn thuế thu nhập cá nhân nếu doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm (theo Thông tư 40/2021/TT-BTC).
• Có thể nộp thuế khoán hàng năm (đối với hộ dưới ngưỡng chịu thuế kê khai).                                                

Nhược điểm: 

• Không có tư cách pháp nhân: Chủ hộ chịu toàn bộ trách nhiệm bằng tài sản cá nhân, rủi ro pháp lý cao.
• Hạn chế mở rộng quy mô: Không được sử dụng quá 10 lao động; không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện.
• Khó tiếp cận vốn và khách hàng lớn: Không được phát hành hóa đơn GTGT (VAT), ngân hàng và đối tác thường không đánh giá cao tính pháp lý.
• Bị siết quản lý thuế: Từ 2025, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm phải kê khai theo hóa đơn điện tử, gần tương đương doanh nghiệp.

II: Hộ kinh doanh sang doanh nghiệp nên chọn loại hình nào?

Khi quyết định chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp, việc lựa chọn đúng mô hình công ty sẽ là đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của doanh nghiệp sau này. Mỗi loại hình sẽ có những đặc điểm pháp lý và ưu nhược điểm khác nhau, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi, nghĩa vụ và khả năng phát triển của doanh nghiệp trong tương lai. 

Nếu bạn chưa sẵn sàng để chuyển đổi qua mô hình doanh nghiệp vì sợ quy trình quản lý phức tạp, bạn có thể chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang công ty TNHH 1 thành viên hoặc mô hình doanh nghiệp tư nhân để dễ dàng và thuận tiện hơn trong việc quản lý. 

III. Lưu ý quan khi chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp

Khi thực hiện chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp, chủ hộ cần đặc biệt lưu ý một số điểm pháp lý quan trọng để tránh phát sinh rủi ro sau này.

• Khi chuyển đổi lên doanh nghiệp, chủ hộ không bắt buộc phải giải thể hộ kinh doanh trước, bạn có thể đăng ký doanh nghiệp và chấm dứt song song. Trước khi chuyển đổi, cần hoàn tất nghĩa vụ thuế và quyết toán đầy đủ để tránh bị truy thu hoặc chậm thủ tục.
• Sau khi thành lập doanh nghiệp từ hộ kinh doanh, bạn phải áp dụng chế độ kế toán theo luật, sử dụng hóa đơn điện tử và mở tài khoản ngân hàng riêng cho công ty. Ngoài ra, bạn cần khắc dấu doanh nghiệp, ký hợp đồng lao động và đóng bảo hiểm cho nhân viên theo quy định.
• Tên doanh nghiệp phải được tra cứu kỹ để tránh trùng lặp; vốn điều lệ cần đăng ký rõ ràng, phù hợp với định hướng phát triển. Trường hợp kinh doanh ngành nghề có điều kiện, phải điều chỉnh hoặc xin lại giấy phép con tương ứng. Thời điểm chuyển đổi lý tưởng thường là cuối quý hoặc cuối năm để thuận tiện cho báo cáo tài chính và thuế.

Lưu ý quan trọng: Doanh nghiệp mới chuyển đổi sẽ kế thừa toàn bộ quyền và nghĩa vụ từ hộ kinh doanh cũ. Đặc biệt, nếu chuyển đổi thành công ty TNHH hoặc công ty cổ phần, chủ hộ kinh doanh (người đại diện hộ kinh doanh) vẫn phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với các khoản nợ chưa thanh toán của hộ kinh doanh.

• Xem thêm: Chính sách thuế mới cho hộ kinh doanh năm 2025
• Xem thêm: Dịch vụ thành lập công ty tại Bình Dương

Thông qua những phân tích về hộ kinh doanh và doanh nghiệp khác gì nhau, hy vọng bạn sẽ có cái nhìn tổng thể nhất để đưa ra lựa chọn đúng đắn về việc chuyển đổi hộ kinh doanh sang doanh nghiệp. Nếu bạn đang còn vướng mắc, hoặc cần hỗ trợ chi tiết về thủ tục hồ sơ, hãy bình luận ngay bên dưới hoặc gọi đến số hotline: 0916.777.915 để được hỗ trợ sớm nhất và hoàn toàn miễn phí.

IV: Một số câu hỏi thường gặp khi chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp

Câu 1: Khi chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp có bị đánh thuế lại không?
Không. Việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp được coi là hình thức “kế thừa”, không phát sinh nghĩa vụ nộp lại các loại thuế đã nộp trước đó. Tuy nhiên, doanh nghiệp mới thành lập vẫn phải kê khai thuế, nộp thuế GTGT, thuế TNDN và các loại thuế khác theo quy định như một doanh nghiệp mới.

Câu 2: Có bắt buộc phải giải thể hộ kinh doanh khi chuyển sang doanh nghiệp không?

Không bắt buộc phải giải thể hộ kinh doanh trước khi thành lập doanh nghiệp mới. Theo quy định, bạn có thể thực hiện thủ tục đăng ký doanh nghiệp và chấm dứt hoạt động hộ kinh doanh song song. Tuy nhiên, việc hoàn tất nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh cũ là cần thiết để tránh các vấn đề phát sinh. 

Câu 3:  Doanh nghiệp sau chuyển đổi có được tiếp tục sử dụng tài sản, địa điểm kinh doanh của hộ kinh doanh cũ không?
Có. Doanh nghiệp có thể sử dụng lại địa điểm kinh doanh, tài sản… của hộ kinh doanh trước đây nếu chủ sở hữu đồng thời là người góp vốn/thành viên công ty. Cần làm thủ tục chuyển nhượng, bàn giao hợp pháp để đảm bảo tính pháp lý khi chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp.

Câu 4: Hộ kinh doanh chuyển đổi sang công ty TNHH 1 thành viên có phải thay đổi mã số thuế không?

Có. Dù cùng người đại diện, mã số thuế của doanh nghiệp sau chuyển đổi sẽ khác với mã số thuế cá nhân hoặc mã số thuế của hộ kinh doanh trước đó, vì cơ quan thuế sẽ cấp mã số mới theo loại hình doanh nghiệp. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể làm thủ tục thông báo ngừng mã số thuế cũ để tránh bị nhắc nợ thuế.

Vũ Trúc